Gdynia i ulica Starowiejska – tu wszystko się zaczęło. Prześledźmy kilka ważnych zabytków znajdujących się na tej ulicy: Hotel Centralny, Klasztor Zgromadzenia SS. Miłosierdzia św. Wincentego a Paulo, Kamienica Hundsdorffów, Domek Abrahama.

Ulica Starowiejska, mierząca 758 metrów, to najstarsza arteria w sercu Gdyni. Wędrując z Placu Gdynian Wysiedlonych można zauważyć, jak przecina się z innymi ważnymi drogami, takimi jak ul. 3 Maja czy ul. Świętojańska.

Historia i współczesność

Jej historia sięga wieków wstecz, kiedy to nosiła różne nazwy – od Panieńskiej, poprzez Altdorf Strasse, aż po Goten Straße w czasach okupacji niemieckiej. Ulica Starowiejska jest świadkiem licznych przemian, zarówno architektonicznych, jak i społecznych. 

Ostatnie lata przyniosły ulicy kolejne zmiany w ramach projektów rewitalizacji. Prace te, zakończone w kwietniu 2023 roku, miały na celu przywrócenie ulicy jej historycznego charakteru. Ulica uzyskała nową nawierzchnię, energooszczędne oświetlenie, oraz strefy odpoczynku.

Zabudowa ulicy również oddaje jej bogate dziedzictwo. Na uwagę zasługują liczne zabytki, takie jak Domek Antoniego Abrahama czy Klasztor Zgromadzenia SS. Miłosierdzia św. Wincentego a Paulo. Ważnym punktem na mapie ulicy jest także dawny hotel Centralny (aktualnie to tu znajduje się obiekt Hola Gdynia) oraz kamienica Hundsdorffów. Na szczególną uwagę zasługuje też kamienica Antoniego Jaworowicza, przy której przed wojną dumnie stała kopia Statuy Wolności. Kamienice, które pojawiły się tu już w początkach istnienia Gdyni, są dzisiaj w większości zajęte przez sklepy, restauracje i banki, co sprawia, że współcześnie ulica tętni życiem.

Gospoda u Skwiercza i Hotel Centralny – Gdynia ulica Starowiejska 1

Nim na Starowiejskiej 1 powstała Hola Gdynia, działo się tu wiele. Pierwotnie w tym miejscu stała karczma – Gospoda u Skwiercza. To tu odbył się pierwszy spektakl teatralny. W karczmie gościł również prezydent Stanisław Wojciechowski. Karczma, mimo swojej popularności, została zburzona, aby ustąpić miejsca nowemu, eleganckiemu budynkowi. W 1928 roku, według projektu Jana Stefanowicza, wzniesiono budynek, w którym powstał Hotel Centralny. Hotel ten szybko zyskał sławę dzięki swojej ofercie – komfortowe pokoje z ciepłą wodą, centralne ogrzewanie, a także restauracja, winiarnia i sala balowa. 

II wojna światowa przyniosła zmiany w nazewnictwie i funkcji obiektu, a po jej zakończeniu w budynku funkcjonowały nawet konsulaty Belgii i Szwecji. W 1950 roku budynek został upaństwowiony, co zmieniło jego status i nazwę na Bristol. Pomimo tych zmian, budynek stopniowo tracił na znaczeniu. 

Po upadku komunizmu w 1989 roku, pierwotni właściciele odzyskali budynek i zmienili jego nazwę na Lark. Od tego czasu budynek przeszedł kolejne transformacje, przekształcając się w przestrzeń biurową, a później, po generalnym remoncie powstał tu obiekt Hola Gdynia.

Klasztor Zgromadzenia SS. Miłosierdzia św. Wincentego a Paulo – Gdynia ulica Starowiejska 2

Budynek widoczny z okien Hola Gdynia. Klasztor Sióstr Miłosierdzia św. Wincentego a Paulo w Gdyni stanowi znaczący punkt na mapie miasta, nie tylko ze względów architektonicznych, ale przede wszystkim ze względu na jego bogatą historię związaną z opieką społeczną i zdrowotną. 

Historia klasztoru rozpoczęła się w 1910 roku, kiedy to misjonarki ze Zgromadzenia Sióstr Miłosierdzia św. Wincentego a Paulo przybyły do wsi Gdynia. Wówczas Gdynia była jeszcze małą miejscowością, a siostry zaangażowały się w pomoc biednym i chorym, organizując kaplicę w poddaszu swojego domu. To miejsce stało się pierwszym centrum religijnym w regionie, gdzie mieszkańcy mogli uczestniczyć w mszach i nabożeństwach w języku polskim.

Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości, działalność sióstr znacząco się rozwinęła. Założyły one pierwszą ochronkę dla dzieci, a w 1927 roku otworzyły ambulatorium w nowo wybudowanym klasztorku z kaplicą. W kolejnych latach, dzięki wsparciu kredytowemu, siostry zbudowały pierwszy szpital w Gdyni przy placu Kaszubskim. Później rozszerzył on swoją działalność o nowe pawilony: chirurgiczny, wewnętrzny, położniczo-ginekologiczny, ortopedyczny, dziecięcy, laryngologiczny i okulistyczny.

Niestety podczas II wojny światowej Niemcy skonfiskowali majątek zgromadzenia, a siostry zostały zmuszone do opuszczenia swojej placówki. Po wojnie, siostry wróciły do Gdyni i ponownie zajęły się działalnością charytatywną. A w 1993 roku oddały całą nieruchomość w bezpłatne użytkowanie Szpitalowi Miejskiemu w Gdyni.

Kamienica Hundsdorffów – Gdynia ulica Starowiejska 7

Kamienica Hundsdorffów w Gdyni to ikona modernistycznego stylu. Ten narożny budynek przy ul. Starowiejskiej 7, na rogu z ul. Abrahama, stanowi jeden z wybitniejszych przykładów architektury tak typowej dla Gdyni – łączącej wątek morza z modernizmem. 

Kamienicę zaprojektował Marian Maśliński, architekt, który z sukcesem wprowadzał dynamiczne i futurystyczne kształty do gdyńskiej przestrzeni miejskiej. Zbudowana w latach 1932-1935 kamienica Hundsdorffów wyróżnia się zaokrąglonym narożnikiem i długimi, obłymi balkonami, które przywodzą na myśl sylwetkę statku pasażerskiego. Dzięki swojemu unikalnemu designowi kamienica Hundsdorffów pozostaje więc jednym z najbardziej charakterystycznych punktów na mapie Gdyni.

Domek Abrahama – Gdynia ulica Starowiejska 30

Domek Abrahama to jedna z architektonicznych pereł Gdyni. Zbudowany w 1904 roku przez Jana Skwiercza, dom ten jest jednym z najstarszych zabytków Gdyni, który przetrwał liczne zmiany zarówno społeczne, jak i urbanistyczne.

Niegdyś ten dom z czerwonej cegły był świadkiem życia Antoniego Abrahama, wybitnego działacza kaszubskiego i propagatora polskości. W 1969 roku Domek Abrahama został wpisany do rejestru zabytków. Przez lata budynek pełnił rolę oddziału Muzeum Miasta Gdyni. Od 2013 roku w Domku Abrahama mieści się restauracja. Domek Abrahama jest więc nie tylko zabytkiem, ale także miejscem, gdzie historia łączy się z nowoczesnością. Przyciąga zarówno mieszkańców, jak i turystów szukających śladów przeszłości tego miasta.

Podsumowanie

Dzisiejsza Ulica Starowiejska, choć nowoczesna i dostosowana do potrzeb mieszkańców, nadal oddycha swoją bogatą historią. Jest żywym muzeum rozwoju Gdyni, które każdego dnia przemierza zarówno lokalna społeczność, jak i liczni turyści.

Zobacz, jak wyglądała dawna Gdynia na fotografii. Odwiedź Archiwum Cyfrowe Gdynia w sieci.